Στην τρέχουσα διαδικασία των συνομιλιών, δεν γνωρίζω ακριβώς πού βρίσκεται
το ζήτημα της εκτελεστικής εξουσίας. Μπορούμε όμως να πούμε με βεβαιότητα ότι η
εκτελεστική εξουσία θα ασκείται με συμμετοχή και των Ελληνοκυπρίων αλλά και των
Τουρκοκυπρίων. Δεν είμαι σίγουρος ποιες συγκεκριμένες αρμοδιότητες θα ασκούνται
από την κεφαλή της εκτελεστικής εξουσίας του Ομοσπονδιακού κράτους. Ανεξαρτήτως
αυτού όμως, διάφορα σενάρια είναι πιθανά (η παράθεση είναι ενδεικτική):
Πρόεδρος Ε/Κ με Τ/Κ Αντιπρόεδρο, εκ περιτροπής Προεδρία Ε/Κ και Τ/Κ, προεδρικό
συμβούλιο με συμμετοχή Ε/Κ και Τ/Κ.
Όπως αντιλαμβάνεται κάποιος, σε κάθε μια από τις ανωτέρω αναφερόμενες
λύσεις, δημιουργούνται διάφορα ζητήματα: η ανάγκη αποτελεσματικής συμμετοχής
και των δύο κοινοτήτων στην άσκηση της εκτελεστικής εξουσίας, μπορεί υπό
προϋποθέσεις να αποτελέσει εμπόδιο στη λειτουργικότητα, δηλαδή τη δυνατότητα
λήψης απόφασης χωρίς υπερβολικά περίπλοκες διαδικασίες, χωρίς πολλαπλά
δυσεπίλυτα αδιέξοδα και σε εύλογο χρόνο. Επίσης, έλλειψη αποτελεσματικής
συμμετοχής στη λήψη αποφάσεων θα μπορούσε να αποβεί καθοριστική για τη
βιωσιμότητα (ακόμα και αν περνούσε από τα δημοψηφίσματα).
Υπάρχει μια εξαιρετική ιδέα, η οποία δεν γνωρίζω από ποιον συγκεκριμένα
προτάθηκε στα πλαίσια των συνομιλιών του Κυπριακού που φέρει το όνομα
«σταθμισμένη ψήφος». Τι σημαίνει όμως σταθμισμένη ψήφος;
Στα σενάρια που ανέφερα πιο πάνω, η επικρατούσα σκέψη είναι να εκλέγει η
κάθε κοινότητα τον εκπρόσωπό της με καθολική ψηφοφορία όλων των μελών της
κοινότητας. Δηλαδή οι Ε/Κ να ψηφίζουν όλοι και να εκλέγουν τους εκπροσώπους
τους στο Προεδρικό Συμβούλιο ή τον Πρόεδρο (εκ περιτροπής ή όχι) και αντίστοιχα
να εκλέγουν οι Τ/Κ τον δικό τους εκπρόσωπο. Η ιδέα της σταθμισμένης ψήφου
έρχεται να το αλλάξει αυτό: Γιατί να μην συμμετέχουμε κι εμείς οι Ε/Κ στην
εκλογή του Τ/Κ εκπροσώπου; Αντίστοιχα, γιατί να μην συμμετέχουν και οι Τ/Κ στην
εκλογή του Ε/Κ εκπροσώπου;
Είναι προφανές ότι εάν οι εκπρόσωποι και των δύο κοινοτήτων εκλέγονται με
καθολική ψηφοφορία όλων των πολιτών της Κύπρου, τότε στην πράξη η πλειοψηφία
(Ε/Κ) θα εκλέγει τους εκπρόσωπους και των δύο κοινοτήτων. Διότι αν για
παράδειγμα όλοι οι Τ/Κ ψηφίσουν τον Α για εκπρόσωπό τους, αλλά οι Ε/Κ ψηφίσουν
τον Β, τότε θα εκλέγεται ο Β. Οπότε καθολική ψηφοφορία δεν μπορεί να υπάρξει
διότι ουσιαστικά θα εξαφανιζόταν η φωνή των Τ/Κ.
Η σταθμισμένη ψήφος έρχεται να το διορθώσει αυτό με τον εξής τρόπο: Κάθε
κοινότητα να συμμετέχει στην εκλογή του εκπροσώπου της άλλης κοινότητας κατά
τον ίδιο αναλογικά τρόπο. Δηλαδή, όπως ακριβώς οι Τ/Κ (που ας δεχτούμε ότι
αποτελούν το 20% του συνόλου) θα συμμετέχουν στην εκλογή του Ε/Κ εκπροσώπου
κατά 20%, με τον ίδιο τρόπο πρέπει να συμμετέχουν οι Ε/Κ στην εκλογή του Τ/Κ
εκπροσώπου, δηλαδή κατά 20%. Θα ψηφίζουμε όλοι οι Ε/Κ για την εκλογή του Τ/Κ
εκπροσώπου, όμως η συνολική βαρύτητα των ψήφων μας θα είναι 20%. Δεν είναι
δύσκολο να γίνει πράξη αυτό, αφού αν δεχτούμε ότι οι Ε/Κ είμαστε το 80% του
συνόλου, τότε κάθε μία ψήφος Ελληνοκύπριου για την εκλογή του Τουρκοκύπριου θα
μετρά ως 0,25.
Μπορεί να φαίνεται περίπλοκο για μερικούς το μαθηματικό κομμάτι, όμως η
ιδέα αυτή στηρίζεται στη σκέψη ότι για να λειτουργήσει ένα σύστημα όπως η
ιδιόμορφη Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία που συζητούμε εδώ και τόσα χρόνια, θα
πρέπει οι ηγέτες και εκπρόσωποι των δύο κοινοτήτων στο ανώτατο επίπεδο, που θα
είναι η εκτελεστική εξουσία του Ομοσπονδιακού κράτους, να μπορούν να
συνεργαστούν και να συναποφασίσουν.
Η σταθμισμένη ψήφος θα αναγκάσει τους υποψηφίους και των δύο κοινοτήτων σε
μια τέτοια εκλογική διαδικασία να απευθυνθούν αναγκαστικά και στο κοινό της
άλλης κοινότητας. Το 20% μπορεί να μην είναι πολύ μεγάλο, αλλά σίγουρα δεν
είναι μικρό, για να επηρεάσει και ίσως ακόμα και να καθορίσει ένα εκλογικό
αποτέλεσμα. Με σταθμισμένη ψήφο, μπορούμε να πούμε ότι και από τις δύο
κοινότητες είναι πολύ πιθανό να εκλεγούν άνθρωποι που είναι υπέρ του νέου κράτους,
υπέρ της εφαρμογής και της βιωσιμότητας της λύσης, οι οποίοι θα είναι έτοιμοι
να συνεργαστούν και να φανούν διαλλακτικοί για να επιλυθούν τα οποία προβλήματα
ανακύπτουν.
Πρόκειται για μια ιδέα που φαίνεται επουσιώδης, όμως
θα μπορούσε θεωρώ να έχει καταλυτικό ρόλο στην επιβίωση της λύσης που θα
συμφωνηθεί. Μπορώ να απαριθμήσω και άλλα θετικά, αλλά δεν θα ήθελα να
μακρυγορήσω κι άλλο. Είναι πιστεύω προφανείς οι λόγοι που μια τέτοια ρύθμιση
πρέπει να περιληφθεί σε μια νέα ενδεχόμενη συμφωνία ανεξαρτήτως του πώς ακριβώς
θα καταλήξει να είναι η τελική εικόνα της εκτελεστικής εξουσίας.
